Inzetten visualisatie bij opstellen omgevingsvisie:
“Elke situatie vraagt om een eigen receptuur”
Hoe vertaal je bodemdata, bijvoorbeeld door visualisatie, naar begrijpelijke informatie voor het opstellen van een omgevingsvisie en een omgevingsplan? Die kennisvraag werd door het UP neergelegd bij Deltares. “Van september vorig jaar tot mei dit jaar hebben we de verschillende wegen verkend die naar Rome leiden”, zegt Linda Maring van Deltares. Het resultaat is een mooi overzicht met veel tips en voorbeelden.
Visualisaties kunnen zowel bij de totstandkoming van een omgevingsvisie, of -plan, als bij het uitdragen van het eindproduct (de visie zelf) een belangrijke functie vervullen. “Maar”, zegt Maring, “er bestaat eenvoudigweg geen eenduidig recept voor de manier waarop je dat moet doen en welk type visualisatie – een kaart, een infographic of wellicht augmented reality – je daarvoor het best kan gebruiken. Datzelfde geldt ook voor het type informatie dat je met de visualisatie wilt weergeven. Vanzelfsprekend is dat sterk afhankelijk van de opgave die je met de visualisatie wilt verhelderen en met wie je samenwerkt. In wezen vraagt elke situatie om een eigen recept en daar moet je echt met elkaar mee aan de slag.”
Ga er vooral bewust mee om
“Dat maatwerk-recept is in belangrijke mate afhankelijk van de fase waarin je zit, de doelgroep waar je je op richt en het doel dat je in die fase met een visualisatie beoogt”, zegt Maring. “De vraag staat voorop. Op het moment dat je een omgevingsvisie aan het maken bent, heb je misschien heel veel baat bij meerlagige bodem- en ondergrondkaarten met informatie over potenties en aandachtspunten. Maar is de omgevingsvisie eenmaal af, dan kan het zijn dat je de eindgebruiker veel minder informatie wilt voorschotelen dan is gebruikt om tot de visie te komen omdat je anders door de bomen het bos niet meer ziet. Ons belangrijkste advies is eigenlijk: ga er vooral bewust mee om.”
Van Apeldoorn Doorgrond naar agrarisch perspectief
Medio mei deed Deltares tijdens een bijeenkomst met zo’n 60 deelnemers vanuit overheden en bedrijfsleven verslag van de zoektocht naar ‘receptuur’ voor de visualisatie van bodemdata. Die bijeenkomst bood ook een podium voor het uitwisselen van ideeën en ervaringen met lopende projecten. Zo presenteerde Bas Tuhuteru, senior adviseur milieu, omgevingsdienst Veluwe IJssel de ervaringen met het project Apeldoorn Doorgrond: “Op basis van een vraaggestuurde aanpak hebben we onder de noemer ‘natuurlijk kapitaal’ het onderwerp bodem en ondergrond geïntroduceerd bij het opstellen van een nieuw perspectief voor het buitengebied. Visualisaties spelen daarbij een belangrijke rol. Daartoe hebben we in samenwerking met Alterra/Wageningen rol en functies van bodem en ondergrond op verschillende manieren gevisualiseerd.”
Niet meteen in een loopgraaf
“We hebben gemerkt dat we daarmee de discussie kunnen verbreden”, vervolgt Tuhuteru. “Waar je nu heel erg vast zit op bestemmingsplantregels, en beleidsstukken die vaak sectoraal zijn ingestoken, kom je aan de hand van die visualisaties in een ander soort discussie terecht. Mensen ontdekken dat ze via de bodem een bepaald gedeeld belang in de omgeving hebben. Zitten we elkaar wel of niet in de weg en kunnen we gezamenlijk optrekken bij bepaalde onderwerpen? Daarmee zit je niet meteen in een loopgraaf, maar ben je veel meer op zoek naar wat je nu eigenlijk gezamenlijk doet in het gebied en welke wisselwerkingen er bestaan. Gebiedsactoren, gemeenteraad en ambtenaren zijn zich daardoor veel bewuster van de randvoorwaarden die – vanuit het natuurlijk kapitaal – al in het gebied aanwezig zijn.”
