Schakeldag 2018: Over doen en vooral durven

Medewerkers van Rijkswaterstaat Bodem+ verzorgden presentaties en workshops over o.a. de nieuwe regels voor bodembescherming, bodemsanering, grondverzet en grondwater onder de Omgevingswet. En ook de nieuwe Wet Basisregistratie ondergrond (BRO) die per 1 januari 2018 in werking trad werd toegelicht. Op de website van de Schakeldag kun je de presentaties van de sessies terugvinden.

Rond kwart voor tien maken de gesprekken in de ontvangstzaal plaats voor het welkomstwoord van dagvoorzitter Ruud Splitthoff, directeur Leefomgeving bij Rijkswaterstaat. Hij laat zich op het podium vergezellen door Erik-Jan van Kempen, Directeur-Generaal Omgevingswet bij het ministerie van BZK en Ingrid de Bondt, dijkgraaf van Waterschap Hollandse Delta. Met hen spreekt de dagvoorzitter over het thema – durf te doen, pak de kansen – en de uitdagingen die de Omgevingswet met zich meebrengt.

Soms wringt een verschil

Hoe beleven mensen uit de praktijk de Omgevingswet? vraagt Splitthoff zich hardop af. De Bondt werkt inmiddels twintig jaar in het openbaar domein, maar als zij inzoomt op haar huidige functie valt haar op dat het waterschap een andere planhorizon heeft dan gemeenten: ‘Als waterschap zijn we nu al klaar voor de zeespiegelstijging in 2050. Gemeenten met hun grondbelangen kijken naar de kortere termijn. Dat wringt. Ondanks de komst van de Omgevingswet hebben we daar nog geen goede oplossing voor. Al zijn we inmiddels wel met elkaar in gesprek, dat is een begin.’ Van Kempen: ‘Ik hoop dat de wet ons helpt om te kijken naar de doelen van bestaande regels en deze eenvoudiger in plaats van ingewikkelder maakt. Dat helpt in relaties tussen bedrijven en de overheid, de burger de overheid en overheden onderling.’

Durf!

Met elkaar praten wordt in het licht van de Omgevingswet alleen maar belangrijker weet De Bondt. Voor overheden onder elkaar, maar ook voor overheid en burger. ‘Als je kunt uitleggen waarom een bepaald project nodig is en de input van mensen meeneemt, kun je onder alle omstandigheden een goed gesprek voeren. Durf dat. De dijkgraaf wil nog een boodschap meegeven aan het publiek: ‘Of je nu projectleider, beleidsmedewerker of bestuurder bent, leer jezelf aan om altijd cyclisch te kijken naar een project. Ik zie vaak dat er, als een besluit eenmaal is genomen, niet teruggekeken wordt. Deze vaardigheid zit niet in wet- en regelgeving, maar in gedrag. Durf te doen, durf vooruit te kijken, durf te participeren en durf cyclisch te kijken.’

Lees de bijsluiter

De Belgische creativiteitsexpert Karl Raats, die in Nederland de titel “Spreker van het jaar 2016” bemachtigde, is de volgende prater. Zakelijke creativiteit, creatief denken én doen behoren tot zijn specialismen. Of hoe hij het zelf met een knipoog omschrijft: ‘Ik leer grote mensen hoe ze leuke ideeën kunnen krijgen.’ Creatief denken en doen, ondanks of juist dankzij de Omgevingswet, daar valt heel wat over te ontdekken, is zijn devies. Hij kijkt kritisch naar de nieuwe wet en adviseert het publiek om vooral de bijsluiter goed te lezen. ‘Daarin staat dat de wetgeving straks eenvoudiger wordt. Maar tegelijkertijd worden samenwerkingsverbanden gecompliceerder. Het is belangrijk om op een goede manier het gesprek aan te gaan. Om te beginnen met je collega’s.’

Mag je écht fouten maken?

Raats introduceert de vier B’s: Betrokken, Bereid, Bekwaam en Bevoegd. ‘Dat zit nooit allemaal in één persoon, dus vraag je af wie jij bent in het samenwerkingsproces. Een andere belangrijke vraag die we onszelf moeten stellen, is of we fouten mogen maken binnen onze organisaties. Of we dingen mogen uitproberen. Mag dat écht? Dat is erg belangrijk, want alleen dan durven mensen het aan om kansen te pakken.’

Simpele matrix

Een wet die erop gericht is om vanuit z’n eenvoud meer ruimte te creëren, kan juist het effect hebben dat mensen minder durven. Omdat niet duidelijk is wat de spelregels zijn. En omdat ze bang zijn om afgestraft te worden. ‘Dus,’ zegt Raats ‘durf te luisteren. Hoor de kansen in de angst van je collega’s, in de terughoudendheid. In dat wat we een praktisch bezwaar noemen. Als je het gesprek niet aangaat kom je er niet.’

Hij raadt een simpele matrix aan als gespreksstarter: ‘Stel een paar simpele vragen, namelijk: wat wil ik en doe ik dat ook? Wat wil ik niet en doe ik dat dan ook niet? Wat wil ik niet, maar doe ik wel? En wat wil ik, maar doe ik niet? Kijk met elkaar welke ruimte daar ligt. Dus: durf te doen, pak de kansen!’

Het digitale orkest

Aan de 85 sessies van vandaag liggen verschillende thema’s ten grondslag: juridisch, maatschappelijke opgaven, anders werken, van pilot naar uitvoering en digitalisering. Een van de sessies die onder het thema juridisch valt, is ‘Het digitale orkest’. Jan van den Dool en Anjalie Kishoen-Misier van het programma Aan de Slag met de Omgevingswet, gaan in op de instrumenten van de Omgevingswet in samenhang met de functionaliteiten van het DSO. Dit doen zij met een praktijkvoorbeeld: Thijs (40) die graag een café in het centrum van Rotterdam wil beginnen.

Omgevingsplan

Met de Omgevingswet in het vooruitzicht verandert er het een en ander voor mensen als Thijs, vertelt Den Dool. ‘Regels voor horeca zitten nu in de Wabo, het Activiteitenbesluit en het Bouwbesluit. En op lokaal niveau in het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan verdwijnt, daarvoor in de plaats komt een omgevingsplan. Dat is een belangrijk document, want waar het Rijk op dit moment de activiteit horeca op veel vlakken regelt, neemt de gemeente straks meer taken op zich. Het zwaartepunt van de regels voor Thijs, verschuift dus grotendeels van rijksregels naar de lokale regels.’ Kishoen-Misier: ‘Het idee achter het digitale stelsel is dat er een stelsel komt waarin we op een handige manier informatie verstrekken die voor iedereen begrijpelijk is. Voor een ondernemer als Thijs, maar ook voor de burger. Dat is nogal een ambitie. Samenwerking tussen de overheden is hierbij heel belangrijk.’

Overheden helpen

Alex Verstraeten uit Rosmalen loopt na de sessie tevreden naar buiten. ‘Knap dat ze zo’n abstract onderwerp toch duidelijk en menselijk kunnen uitleggen. Zo’n voorbeeld helpt.’ Verstraeten werkt als zelfstandig ondernemer en is begeleider van veranderprocessen. Hij is op de Schakeldag om te ontdekken hoe hij overheden kan helpen bij veranderingen rondom de omgevingsvergunning en digitalisering. En om over het algemeen bij te blijven bij de ontwikkelingen in zijn vakgebied. ‘Interessant om te zien hoe de overheid innoveert en haar best doet om de burger te helpen’, vindt hij.