Welke handelingsperspectieven zijn te ontwikkelen en bruikbaar voor omgaan met bodemdaling in stedelijk en landelijk gebied?

Hoog op de Kennisagenda van het Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond staat het ontwikkelen van handelingsperspectieven voor het omgaan met bodemdaling. Om die reden heeft het UP aan het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling gevraagd voor bodemdaling drie kennisvragen uit te werken: governance, bekostiging en techniek(en). Hieronder is een korte samenvatting van de drie projecten te lezen.

Bekostiging: Bekostiging is een belangrijk aspect van het omgaan met bodemdaling. Voor gemeenten gaat het om het Gemeentefonds en de onroerende zaakbelasting. Voor de provincies gaat het om het Provinciefonds, de motorrijtuigenbelasting en de grondwaterheffing. Bij de waterschappen is de watersysteemheffing relevant en voor het Rijk algemene middelen en verontreinigingsheffing. Particulieren innen geen belastingen maar bekostigen met inkomen, vermogen, hypotheek / lening of subsidies. Het huidige bekostigingsinstrumentarium is toereikend om de aanpak van bodemdaling te bekostigen. In de praktijk vormt niet zozeer het bekostigingsinstrumentarium het probleem als wel de politieke bereidheid een transitie te bekostigen in de omgang met bodemdaling. Het vrijmaken van middelen voor regulier onderhoud en beheer lukt in de praktijk wel, maar, er moeten prikkels worden geïnitieerd om een transitie in het omgaan met bodemdaling te bekostigen. Het beter gebruiken van financieel-economisch instrumentarium zoals het werken met de principes van Life Cycle Costing en het hanteren van MKBA’s bodemdaling helpt hierbij.

Uitvoering: Sterk Consulting

Projectleider: Robert van Cleef

rvancleef@sterkconsulting.nl 06-43048381

Governance

Voor bodemdaling wordt langzamerhand op verschillende plekken in Nederland de overstap van ‘weten’ naar ‘willen’ gemaakt. Hierbij horen ook keuzes over welke oplossingen verkend worden en welke handelingsperspectieven daarbij horen. Er wordt daarmee niet alleen gezocht naar technische maatregelen en financiering, maar ook naar governance-arrangementen. Dit geldt zowel voor het landelijk als voor stedelijk gebied. Gezien de complexiteit van de opgave is het niet mogelijk om een ‘blue-print’ van governance handelingsperspectieven voor bodemdaling te geven. Daarom is in dit project een ontwerpende aanpak - methodiek aanpak bodemdaling - ontwikkeld. Deze aanpak is bedoeld om actoren te helpen om een gezamenlijk beeld van de oorzaak/het probleem in hun gebied te krijgen. Vervolgens helpt het bodemdalingscanvas om mogelijke strategieën te ontwikkelen en bouwstenen per strategie te concretiseren. De methodiek is ontwikkeld en getoetst in drie praktijkcases: Zaanstad, Rotterdam en de Middelburg- en Tempelpolder.

Uitvoering: Deltares

Projectleider: Saskia Hommes

saskia.hommes@deltares.nl 06-10199879

Technieken

Om bodemdaling te remmen of te stoppen is het nodig het veen te vernatten. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door huidige functies aan te passen op een natte situatie, bijvoorbeeld het introduceren van natte teelten. In dit project ligt de focus op de transitie in het veenweidegebied van de melkveehouderij naar een economisch renderend bedrijfsmodel waarbij meer ruimte is voor natte teelten. Om te komen tot een economisch renderend bedrijfsmodel is naast een productie/aanbod ook afname en governance nodig: er moet een markt zijn voor het product en wet- en regelgeving moet zijn afgestemd op productie en producten van natte teelten. De mogelijkheden voor afname, productie, governance en financiering van producten uit natte teelt gewassen zijn nog in mindere mate inzichtelijk. Om meer inzicht te verkrijgen in de kansen en belemmeringen van de transitie naar een natte teelt is een stappenplan ontwikkeld. Dit stappenplan biedt handelingsperspectief voor een succesvolle transitie van melkveehouderij naar een bedrijfsmodel waarbij meer ruimte is voor natte teelten.

Uitvoering: Ambient

Projectleider: Pui Mee Chan

p.chan@ambient.nl 06-46273433