Hart van Holland-gemeenten
Bodembeheer als integraal onderdeel van maatschappelijke opgaven. Dat is een van de hoofddoelstellingen van het tweede Bodemconvenant. Inmiddels geven een aantal projecten al concreet invulling aan die ambitie. Eén daarvan is het ‘Voorstel bodemdaling in Omgevingsvisie’ van de Hart van Holland-gemeenten rond Leiden. Doel van het voorstel is het behoud van diversiteit en kleinschaligheid in een regio waar de komende 25 jaar minimaal 30.000 nieuwe woningen zullen staan. Dat doen de gemeenten door – als een van de eersten in Nederland – in één omgevingsvisie duurzaam bodembeheer te integreren in de verstedelijkingsopgave.
Ze werkten nog niet eerder zo nauw samen aan hun gezamenlijke ruimtelijke opgave. Maar nu slaan de gemeenten die samen de Hart van Holland-gemeenten vormen – Katwijk, Noordwijk, Oegstgeest, Teylingen, Kaag en Braassem, Leiderdorp, Voorschoten, Zoeterwoude, Wassenaar en Leiden – de handen ineen voor de regionale agenda voor de Omgevingsvisie 2040. Een van de onderwerpen die daarin wordt opgenomen is de aanpak van bodemdaling. De leidende gedachte: duurzaamheidsopgaven zouden de basis voor onze verstedelijkingsopgave moeten zijn.
Het belang van kennisontwikkeling
Voor een integrale omgevingsvisie van de Hart van Holland-gemeenten is meer kennis over de rol van bodemdaling en de interactie hiervan met de klimaat- en wateropgave en de energietransitie essentieel. Die kennis is bijvoorbeeld nodig om in gezamenlijkheid met alle betrokken partijen in het gebied – overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en bewoners – in gesprek te gaan over de verstedelijkingsopgave.
Om die kennis te vergaren wordt een onderzoek opgezet, met als doel het antwoord op de vraag: hoe beïnvloedt bodemdaling de elementen waterbeheer, klimaatverandering, biodiversiteit, de energietransitie en uiteindelijk de verstedelijkingsopgave. En hoe kan bodemdaling in het proces van een Omgevingsvisie worden geborgd? Met die vragen voor ogen streven de gemeenten er naar kennis en ervaring op te doen met de relatie tussen bodemdaling en andere elementen uit de Omgevingsvisie.
Heldere uitgangspunten
Aan de onderzoeksvraag hebben de gemeenten een aantal uitgangspunten verbonden. Zo streeft de onderzoeksgroep naar een echt project in een echt gebied en moet het initiatief vormkrijgen in het gebied van de Hart van Holland-gemeenten. Dat betekent dat er concrete pilotprojecten worden opgezet. De kennis die dat oplevert zal weliswaar niet altijd een-op-een opschaalbaar zijn, maar heeft een belangrijke meerwaarde voor de aanpak in het hele gebied.
Concreet: een stappenplan
Om het onderzoek vorm te geven hebben de gemeenten een stappenplan opgesteld, met duidelijke acties en resultaten. Zo worden eerst de pilotgebieden benoemd: een stedelijk gebied (de Merenwijk, gemeente Leiden) en een landelijk gebied (de Veender en Lijkerpolder, gemeente Kaag en Braassem). Deze gebieden komen in aanmerking omdat bodemdaling er een issue is, er een breed netwerk van samenwerkingspartners beschikbaar is, en vanwege de grote beschikbaarheid van bestaande informatie. In stap 2 benoemt de onderzoeksgroep de elementen die kunnen worden uitgewerkt, zoals water, biodiversiteit en energie. Vervolgens werken de gemeenten de visies voor de pilotlocaties op hoofdlijnen uit aan de hand van verschillende scenario’s. Die scenario’s beschrijven steeds welke invloed bodemdaling heeft op de geselecteerde elementen. Om deze stap concreet te maken wordt de ruimtelijke inpassing van deze visies in beelden en illustraties uitgewerkt.
De laatste stap is de organisatie van een ‘expertmeeting’. Samen met de Hart van Holland-gemeenten, betrokken partijen en experts, zullen de bevindingen in een werksessie voor het voetlicht worden gebracht en bediscussieerd. Daarbij zullen ook bestuurders worden uitgenodigd omdat de voorliggende keuzes deels ook politiek geladen zullen zijn.
Resultaat: handvatten en draagvlak
De uitkomsten van het onderzoekstraject maken het mogelijk vervolgstappen te zetten voor de hele regio door de bevindingen te extrapoleren. Dat moet leiden tot een integrale, toekomstbestendige visie op de fysieke leefomgeving van de Hart van Holland-gemeenten. Met concrete handvatten om de duurzaamheids- en de verstedelijkingsopgaven met elkaar te verbinden in één omgevingsvisie. En ultiem ontstaat er draagvlak onder bestuurders van de verschillende overheidsgeleidingen, betrokken partijen en partners, belangenorganisaties en bewoners.
Voor de uitkomsten van dit project verwijzen wij naar het verslag Vooruitblik Bodemdaling in de Omgevingsvisie Hart van Holland, zie downloads.
