Kennisbehoefte Bodem onder de gezonde slimme stad

Dat kennis nodig is over het natuurlijk systeem om de leefbaarheid van onze steden te behouden en te vergroten wordt ook onderkend in de Nationale Wetenschapsagenda 2015.

In deze agenda is dit als volgt verwoord:

"Het vergroten van de kennis van het bodem-watersysteem voor een veilige bebouwing, gezonde waterhuishouding en voor vergroting van de economische waarde in het stedelijk gebied.

Hoe kan een integrale en ruimtelijke benadering van de toplaag en de gebruikszone van de ondergrond meer kansen bieden aan het oplossen van maatschappelijke en economische opgaven zonder de balans tussen beschermen en benutten te verliezen."

Deze vraag kan worden onderverdeeld in onderstaande kennisvragen:

ka bewustwordingBewustwording

  • Hoe is het bewustzijn bij stakeholders, over de rol die ons natuurlijk systeem speelt voor de gezonde en slimme stad, te vergroten en hoe kan het besef dat ingrepen in de stad effecten hebben op dit natuurlijke systeem toenemen?
  • Wat zijn de handelingsperspectieven om het natuurlijk systeem te betrekken bij het vinden van oplossingen voor de uitdagingen in stedelijk gebied?
  • Hoe zijn partijen bewust te maken van de concurrentie tussen de diensten van het natuurlijk systeem en de gebruiksfuncties van de ondergrondse ruimte? En hoe kan het belang van beiden worden betrokken in afwegingen?

ka statusbepalingStatusbepaling

  • Wat is de rol van het bodem-watersysteem voor de realisatie van de circulaire stad (kringlopen vormgeven c.q. sluiten)?
  • Wat is de waarde (monetariseren / maatschappelijk rendement) van stedelijke bodem, ondergrond en grondwater en de diensten die het levert?
  • Welke impact hebben demografische en economische ontwikkelingen (krimp en groei, landeigendom) op het gebruik, de bestemming en het beheer van het natuurlijk systeem?
  • Welke (nieuwe) bedreigingen voor de kwaliteit van het natuurlijk bodem-watersysteem in de stad worden in de komende decennia verwacht en welke kosten zijn daarmee gemoeid?
  • Welke functies gaan goed samen (in ruimte/tijd) of versterken elkaars werking in de stad en welke zijn concurrerend of maken andere diensten onmogelijk?

ka systeemkennisSysteemkennis

  • Hoe grijpt de (gezonde en slimme) stad in op het natuurlijk systeem?
  • Welke bodemprocessen zijn belangrijk voor het functioneren van de ecosysteemdiensten in het stedelijke bodemsysteem in de stad (afbraak verontreinigingen, filteren water / lucht, bufferen van lokaal klimaat, tegengaan hittestress, fijnstof invangen)?
  • Wat is de impact van het (niet) benutten van het natuurlijk systeem en de kwaliteit hiervan op gezondheid en leefomgevingskwaliteit in de stad? Wat is nodig om een complex bodemsysteem in de stad te verbeteren?
  • Welke bodem- en ondergrondfuncties gaan goed samen/versterken elkaars werking in de stad en welke zijn concurrerend of maken andere diensten onmogelijk?

ka afwegenAfwegen

Welke keuzes zijn te maken om de (verstoorde) balans tussen het natuurlijk systeem en de stad te behouden/herstellen?

Voorbeelden gedetailleerde kennisvragen:

  • Hoe zijn de bodembelangen evenwichtig af te wegen tegen andere (milieu)belangen (als: water, veiligheid, lucht, geluid, ecologie, economie, financiën, ruimtelijke kwaliteit en maatschappelijke opgaven) in de ontwikkeling en het beheer van stedelijke leefomgeving? En hoe draagt een gezonde bodem bij aan andere belangen in de stad?
  • Hoe zijn scenariostudies in te zetten zodat in wordt gespeeld op de toekomstige ontwikkelingen in de stedelijke omgeving en de impact op het natuurlijk systeem?
  • Op welke manier kunnen ‘trade-offs’ gemaakt worden tussen het natuurlijke en het artificiële systeem?

ka implementatieImplementatie

Hoe is de balans tussen de capaciteiten van het natuurlijk systeem en de gezonde en slimme stad te behouden/te herstellen? Wat is de rol van landmanagement hierin?

Voorbeelden gedetailleerde kennisvragen:

  • Hoe is 4D ruimtelijke ordening (x,y,z, en t) met een balans tussen benutten en gebruiken van het natuurlijk systeem en de ondergrondse ruimte in het stedelijk gebied te realiseren?

Hoe kan men het natuurlijk systeem inzetten voor opgaven in het stedelijk gebied? Bijvoorbeeld door:

  • Betere afstemming boven en ondergrond
  • Bijdrage bodem en ondergrond aan transitie stedelijk waterketensysteem
  • Bijdrage aan klimaatbestendige leefomgeving
  • (Ecologische) concepten voor duurzame inrichting, kringlopen
  • Een bijdrage aan de energievoorziening van de stad.
  • Waar liggen kansen voor geo- & eco-engineering in het stedelijk gebied?
  • Hoe kan positief worden in gespeeld, qua kennisontwikkeling en innovatie, op de voortdurend nieuwe uitdagingen die de ondergrond in de stad ons stelt?

ka evaluatieEvaluatie

  • Wat zijn de (meetbare) effecten van ecologische en building-with-nature concepten, inrichten op basis van groen-blauwe structuren en inzet van ecosysteemdiensten op de maatschappelijke opgaven in een stad?
  • Wat zijn de baten (maatschappelijk rendement) van het benutten van het natuurlijk systeem in de stad? En hoe verdeel je de lusten en de lasten en kun je met ontwerpen ook de kosten in tijd en per stakeholder regelen (mutual gain approach)?

Nieuwe kennisvragen actualisatie 2018

  • Welke kennis, gegevens en instrumentarium zijn nodig voor het maken van integrale en multidimensionale afwegingen voor bodem en ondergrond voor leefomgevingskwaliteit en het milieu. De leefomgevingskwaliteit moet worden beschouwd als de resultante van milieu, economie (inclusief schade) en gezondheid.
  • Welke bodemkennis is nodig voor nieuwe functies en benutting van de bodem(‘do it yourself’-bouw, eetbare stad, CO2 vastleggen in stadsbodems, circulair landgebruik en grondstoffen).

leefomgeving 1334 Culemborg EVA Lanxmeer600