Kennisbasis Bodem en efficiënt gebruik grondstoffen

Efficiënt gebruik van grondstoffen vraagt om kennis over verschillende aspecten. Onze huidige kennisbasis van de winning en het gebruik van grondstoffen heeft vooral betrekking op de volgende aspecten in relatie met het natuurlijk systeem:

• Winningen van grondstoffen als zand, klei, grind, mergel, zout. De technieken achter de winning van grondstoffen zijn voortdurend aan innovatie en verbetering onderhevig. Daarbij veranderen ook de maatschappelijke randvoorwaarden aan de winning van grondstoffen en het inzetten van technieken. Dit leidt tot een continue vraag aan nieuwe kennis op het gebied van de invloed van grondstofwinning, en de technieken achter deze winning, op het natuurlijk systeem.
• De rol van het natuurlijk systeem en grondstoffen binnen duurzaamheid en circulaire economie. Als gevolg van een toenemend besef van de schaarste aan grondstoffen wordt steeds meer invulling gegeven aan duurzaamheid en circulaire economie. Dit heeft een effect op het natuurlijk systeem. Daarnaast hebben duurzaamheid en circulaire economie effecten op aspecten buiten het natuurlijk systeem, zoals geopolitieke relaties en de economie.
• Effect van hergebruik van grondstoffen op het natuurlijk systeem. Een van de belangrijkste effecten van hergebruik van (secundaire) grondstoffen op het natuurlijk systeem is dat minder primaire grondstoffen hoeven te worden gewonnen. Anderzijds komen er ook minder stoffen in het milieu terecht omdat de afvalstromen kleiner worden. Dit heeft bijvoorbeeld weer effect op de hoeveelheid en de kwaliteit van de baggerspecie die wordt aangevoerd.
• Effecten van winning op het natuurlijk systeem. De ondiepe winningen beïnvloeden de verschillende ecosysteemdiensten van bodem en ondergrond. Diepe winning, zoals zoutwinning, kan bodemdaling ten gevolge hebben. De winningen hebben eveneens invloed op het functioneren van het natuurlijk systeem zoals verandering in de grondwaterstroming. De veranderingen zijn van zowel chemische, biologische als fysische aard. Inpassing van winningen, herinrichting en beïnvloeding van de werking van het systeem vragen om kennis.
• De ruimtelijk effecten van winning van grondstoffen. Ondiepe winningen hebben ons landschap getekend. Denk aan de veenwinningen die de kenmerkende veenlandschappen hebben achtergelaten en vele zandwinputten nabij uitbreidingslocaties. Mijnbouw, en dan vooral dagbouw van bijvoorbeeld bruinkool, zoals in Zuid-Nederland in begin van de 20e eeuw werd gewonnen, heeft ook zeer ingrijpende effecten op het landschap. Naast de landschappelijke kant is er ook een ander ruimtelijk aspect. Winningen laten veelal ruimte achter, zoals de zoutcavernes, de groeves in Limburg. Die ruimte kan worden hergebruikt of -ingericht.