Voorbeeld: Efficiënte ondergrondse netwerken - planning en informatie staan centraal

Ondergronds wemelt het van de kabels en leidingen. Jaarlijks gaat 400.000 keer de schop in de grond om graafwerkzaamheden te verrichten. Daarbij gaat het in ongeveer 10% van de gevallen mis en wordt een kabel of leiding geraakt. Dat levert jaarlijks circa 25 miljoen euro aan directe herstelschade op. Ook kan sprake zijn van een aanzienlijke indirecte schade als gevolg van uitval van elektriciteit, water, gas of telefoon of bodemverontreiniging door lekkages.

Het ondergrondse netwerk zal de komende jaren intensiever en anders gaan worden gebruikt. Een voorbeeld is het veranderde netwerk dat nodig is voor de energietransitie. Ook is de tendens dat steeds meer bovengrondse netwerken ondergronds verdwijnen.

Bij elke graafbeweging in de grond voor aanleg of onderhoud, moet op basis van de Arbo-regelgeving bekend zijn wat de kwaliteit van die grond is. In stedelijk gebied zal vaak worden gewerkt in (potentieel) verontreinigde grond. Als de informatie over de bodemkwaliteit op een efficiënte wijze wordt verzameld of hergebruikt, levert dit voordelen op die jaarlijks kunnen oplopen tot vele miljoenen euro’s.

Lagere kosten en minder schade leveren uiteindelijk een lagere rekening op voor de consument. Grote winst kan worden behaald door slimmer om te gaan met de (schaarse) ruimte voor ondergrondse infrastructuur, bijvoorbeeld door bundeling. Dit kan worden bereikt door de (toekomstige) kabels en leidingen vroegtijdig in een planproces mee te nemen.

Bij zowel de planning als de uitvoering staat toch een goede informatievoorziening over de ligging van kabels en leidingen en aanwezige bodemverontreiniging centraal als we kosten en schades willen verminderen. De Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten (WION of grondroerdersregeling), verplicht om bij mechanisch graafwerk in Nederland tijdig een graafmelding te doen bij het Kadaster. Het Kadaster verstrekt kaartmateriaal over de aanwezige netwerken, Netbeheerders hebben de plicht van al hun ondergrondse leidingen en kabels de gegevens bij te houden en aan het Kadaster te melden. Uit cijfers van het Kabels- en Leidingoverleg (KLO) blijkt toch dat 12% van de graafschades ontstaat omdat kabels en leidingen anders liggen dan op tekening is aangegeven. Er valt dus de komende jaren nog veel winst te behalen uit een betere registratie van de ligging.

BIDON staat voor Bodem Informatie Delen tussen Overheid en Netbeheerders: een initiatief waarbinnen gewerkt wordt aan een centrale voorziening waarin zowel overheden als netbeheerders hun data over de kwaliteit van de bodem kunnen opslaan en onderling kunnen delen.

Overheden hebben zelf direct baat bij verbeterde informatie en kunnen hun inspanningen op dit gebied dan ook terugverdienen. Gemeenten zijn vaak opdrachtgever voor grondwerken, denk bijvoorbeeld aan aanleg en onderhoud van de riolering. Daarnaast heeft de gemeente een rol als vergunningverlener voor werken, als eigenaar/beheerder van de openbare ruimte en als behartiger van de belangen van hun burgers en bedrijven.