Voorbeeld: Stedelijk (grond)waterbeheer: afspraken maken en samenwerken

De stad wordt geconfronteerd met meerdere opgaven op het gebied van water- en grondwaterbeheer. In de laatste jaren is door de invoering van de Wet gemeentelijke watertaken en de Waterwet veel veranderd in rol- en taakverdeling tussen de verschillende overheden bij het waterbeheer. Dit geeft soms onduidelijkheden over de verantwoordelijkheden van de verschillende partijen. De provincies zijn beleidsverantwoordelijk voor het integrale grondwaterbeheer; de uitvoerende taak voor het ondiepe grondwater ligt bij de waterschappen en of gemeenten. Vastgoed- en huiseigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor de conditie van het perceel en de gebouwen.

Het stedelijk (grond)waterbeheer richt zich op het optimaal benutten van de gebruiksfuncties van het grondwater en op het voorkomen van schades door grondwateroverlast en droogte. Het gebruik betreft onder andere de toepassing van bodemenergie en de winning van drink- en proceswater. Vanuit dat oogpunt is kwaliteitsbeheer van belang, bijvoorbeeld van de aanwezige verontreinigingspluimen. Grondwateroverlast kan leiden tot schades aan gebouwen, infrastructuur (waaronder kabels en leidingen) en de groenvoorziening. Droogte (grondwateronderlast) kan leiden tot schades als gevolg van bodemdaling en zettingen of door paalrot. De totale potentiele schade, mede onder invloed van klimaatverandering, wordt voor de komende decennia geschat op meer dan 100 miljard euro (Manifest klimaat actieve stad)

Integraal gebiedsgericht grondwaterbeheer biedt de mogelijkheid om kansen en knelpunten in onderlinge samenhang aan te pakken. Ook de coördinatie tussen beleid en uitvoering bij alle betrokken partijen is belangrijk voor een optimaal grondwaterbeheer. Door betere samenwerking kan er beter worden gemonitord en kunnen vroegtijdig maatregelen worden genomen om schade te beperken en de effecten van klimaatverandering te verminderen of te voorkomen.

Veel gemeenten en waterschappen hebben nog onvoldoende kennis van het stedelijke grondwatersysteem in hun beheersgebied. De grote hoeveelheid aan (water)bouwwerken maakt de stedelijke (geo)hydrologie bijzonder complex en niet bemeten. Door verschillende waterpeilen, lekkende riolen en verschillende bouwkundige eenheden is het moeilijk een waterbalans te maken. Afkoppeling en infiltratie van hemelwater kunnen de verspreiding van de aanwezige verontreinigingen soms onvoorspelbaar beïnvloeden.

Voor veel gemeenten is de eerste stap het in kaart brengen van het stedelijk grondwatersysteem door het opzetten van een grondwatermeetnet waardoor de systeemkennis kan worden vergroot.