Grondwaterkwaliteit onder de Omgevingswet
Grondwater is een belangrijk gemeenschappelijk goed, onder meer voor ons drinkwater. Met de komst van de Omgevingswet verdwijnt het kader van de Wet bodembescherming. De Europese Kaderrichtlijn water en Grondwaterrichtlijn, die nu gelden, vormen ook onder de Omgevingswet het kader voor bescherming en verbetering van de grondwaterkwaliteit. Wat betekent dit voor het beheer van bodemverontreinigingen?
Het nieuwe stelsel van de Omgevingswet (Ow) is volop in ontwikkeling. Daarbij loopt er voor bodem een aanvullend spoor dat uiteindelijk ingebed zal worden in de Omgevingswet en de onderliggende uitvoeringsregelgeving. Relevant hierbij is dat de Wet bodembescherming (Wbb) zoals we die nu kennen zal verdwijnen. Bodemverontreinigingen die beschikt zijn als ‘ernst en spoed’ worden opgepakt onder de bodemconvenanten. Zowel deze spoedlocaties als de saneringen die reeds in uitvoering zijn, vallen straks onder het overgangsrecht en hierop blijft het oude kader van de Wbb van toepassing. Hiermee zijn de meest urgente gevallen met onaanvaardbare risico’s voor kwetsbare functies (zoals drinkwater) of de gezondheid aangepakt of beheerst in 2020.
Wat resteert zijn historische bodemverontreinigingen (ontstaan vóór 1/1/1987) die niet onder het overgangsrecht vallen. De Omgevingswet vraagt om een goede balans tussen beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving en dit vraagt ook om een goed beheer en, zo nodig, aanpak van deze verontreinigingen. Nieuw hierbij is dat het ´geval van bodemverontreiniging’ wordt losgelaten. De bodem- en grondwaterkwaliteit kan vanwege een gewenste functie(s), de doelstellingen voor het water- en bodemsysteem of bijvoorbeeld de (eigen) maatschappelijke opgaven aanleiding geven tot maatregelen of het stellen van regels aan activiteiten. In dit artikel lichten wij de taken en bevoegdheden voor de bescherming en verbetering van de grondwaterkwaliteit toe, wat dit betekent voor het beheer van bodemverontreinigingen (zowel in de vaste bodem als in het grondwater) en hoe overheden hier met het daartoe beschikbare instrumentarium samen werk van kunnen maken.
Gelijkwaardig beschermingsniveau
Onder de Omgevingswet blijft het beschermingsniveau gelijkwaardig aan het huidige
In de Omgevingswet wordt uitgegaan van een gelijkwaardig beschermingsniveau voor grondwater, zij het dat door het verdwijnen van de Wet bodembescherming met een deels andere blik naar de taken en opgaven gekeken moet worden. Het ‘argumentatiekader’ waar altijd naar kon verwezen – “wij hebben de Wbb dus wij zijn goed bezig” – is niet meer. De Omgevingswet vraagt om een nieuwe werkwijze waarbij niet langer wordt gedacht vanuit een aanwezige verontreiniging – de meest ernstige en urgente zijn immers in 2020 gesaneerd – maar vanuit de eigen taken, gestelde doelen en zelf geformuleerde maatschappelijke opgaven. De samenwerkende overheden hebben in het nieuwe stelsel voldoende mogelijkheden om serieus werk te maken van hun gezamenlijke verantwoordelijkheden zoals de Kaderrichtlijn water (KRW) en de Grondwaterrichtlijn (GWR) en de maatschappelijke opgaven. Waar nodig zullen bodem- en grondwaterverontreinigingen, mits doelmatig en betaalbaar, worden aangepakt.
Delen
Gelijkwaardig beschermingsniveau
De Wbb en straks de Omgevingswet voorkomt dat nieuwe verontreinigingen in het bodem- en watersysteem komen. De Wbb biedt momenteel het kader voor het omgaan met bodemverontreinigingen die door activiteiten in het verleden ontstaan zijn. Wat nu de Wbb verdwijnt? Is er sprake van een gelijkwaardig beschermingsniveau?
Zowel nu als onder de Omgevingswet zijn de doelen voor de kwaliteit van ons grondwater bepaald door de KRW en geeft de GWR aan hoe deze doelen te bereiken. Voorkomen moet worden dat een bodemverontreiniging de doelen van de KRW bedreigt. De Wbb-zorgplicht en de maatregelen die de Wbb voorschrijft voor historische bodemverontreiniging bieden voldoende bescherming voor de doelen die de KRW aan grondwater stelt. Met het wegvallen van de Wbb blijft de verplichting om te voldoen aan de KRW-doelen gelden en maatregelen zoals gesteld door de GWR te treffenals dat aan de orde is. Het zijn deze doelen die het beschermingsniveau bepalen. Omdat de KRW/GWR al volledig in de Omgevingswet geïmplementeerd is, is hiermee een gelijkwaardig beschermingsniveau voor het grondwater geborgd.