Bodemkwaliteitszorg

bbk MG 5266

Onder bodemkwaliteitszorg wordt verstaan de zorg voor de bodem in chemische, fysische en biologische zin. In onze wetgeving is deze zorg vooral gericht op het chemische aspect en dan niet zo zeer vanuit zorg voor de bodem, maar vanuit het idee dat bodemverontreiniging niet schadelijk mag zijn voor mens en milieu. In de Omgevingswet, is de bodemkwaliteitszorg geïntegreerd in het omgevingsbeleid. Bodemzorg zal dan meer gericht zijn op het duurzaam gebruik van de bodem en ecosysteemdiensten. In deze context verschuift dan ook het accent van de bodemkwaliteitszorg van chemische kwaliteit naar de kwaliteit van het bodemsysteem als geheel.

Ondanks de accentverschuiving van chemisch bodemkwaliteit naar de kwaliteit van het volledige bodem- en watersysteem blijft die chemische kwaliteit een belangrijke zorg. Het is de verwachting dat in de nabije toekomst niet meer gesaneerd wordt om enkel de risico’s voor mens en milieu weg te nemen. Bodemkwaliteitszorg zal zich richten op een bodemkwaliteit die aansluit op de functie van de bodem. De opgebouwde kennis van chemische bodemkwaliteit, sanering en beheer dient te worden geborgd zodat bij ingrepen deze kennis beschikbaar en actueel is.

Sinds de inwerkingtreding van de Wet bodembescherming in 1987 is de in Nederland ontwikkelde kennis over de chemische kwaliteit van grond en grondwater van hoog niveau. De afgelopen decennia is kennis ontwikkeld over de herkomst van verontreinigingen, het gedrag van verontreinigingen, de mate van toxiciteit van de verontreinigingen en de technieken om verontreinigingen op te ruimen of te beheersen.

Nederland kennisland (?)

Nederland is mondiaal één van de koplopers voor wat betreft het beheer en de sanering van chemische bodem- en grondwaterverontreiniging. Deze kennis is niet alleen van belang voor bijvoorbeeld saneringsopgaven maar speelt ook een rol bij de uitvoering van (internationale) infrastructurele werken (baggeropgave, waterveiligheid etc.). Het is dan ook van economisch belang dat deze kennis wordt geborgd en actueel blijft. Dit omvat ook de opgaven die er zijn door nieuwe bedreigingen en nieuwe stoffen.

Trends actualisatie 2018

In de kennisagenda 2016 zijn de toekomstige accentverschuivingen met betrekking tot bodemkwaliteitszorg beschreven. Er is een verbreding van chemische kwaliteit naar ook fysische en biologische / ecologische kwaliteit. Internationaal (UN) is er aandacht gekomen voor ‘land degradation neutrality’.

De kennisontwikkeling voor bodemkwaliteitszorg zal zich verder richten op het matchen van gewenste functies met de juiste bodemkwaliteit en de beheersing van nieuwe risico’s ten gevolge van productie en gebruik van nieuwe stoffen en nieuwe toepassingen van reststromen op de bodem. Bodemkwaliteitszorg, chemisch-, biologisch- en fysisch-, is in de omgevingswet de verantwoordelijkheid van de decentrale overheden.

Er zijn drie ontwikkelingen die leiden tot enkele nieuwe vragen:

  1. De toepassing van reststromen (Circulaire Economie) met potentiële effecten op de kwaliteit van bodem en grondwater zal naar verwachting toenemen.
  2. Door verschillende maatschappelijke opgaven zal de druk op de kwaliteit van het bodem-watersysteem naar verwachting toenemen (Energietransitie, Klimaatakkoord, Voedselveiligheid). Dit leidt tot afwegingsvraagstukken en daarmee samenhangend de vraag naar de ontwikkeling van bodemkwaliteitsindicatoren. Daarmee kunnen veranderingen worden gemonitord en bijdragen aan maatwerk voor bodemkwaliteitszorg.
  3. De schade door aantasting van bodem, grond- en oppervlaktewater wordt geschat op 3,4 miljard euro per jaar (Inspectie Leefomgeving en Transport, 2017). Veel schade wordt veroorzaakt door onvoldoende naleving en faalkosten van bijvoorbeeld saneringen. Kennis en kunde bij decentrale overheden is van belang doordat bodemkwaliteitszorg door verdergaande decentralisatie bij hen komt te liggen.

Relatie met andere opgaven

Opgave

Voorbeeld van relatie met bodemkwaliteitszorg

Landbouw en voedsel

Goede landbouwgronden betekent dat deze ook chemisch, biologisch en fysisch gezond zijn.

Landelijk gebied

De bodemkwaliteit (chemisch, biologisch en fysisch) van het landelijk gebied bepaalt bijvoorbeeld welke natuur kan worden ontwikkeld.

Water

(Grond)water maakt onderdeel uit van de bodem en daarmee het natuurlijk systeem. Zorg voor de bodemkwaliteit betekent dus ook zorg voor de kwaliteit van het (grond)water.

Stad

De stad moet veilig zijn voor haar inwoners, dat betekent dat ook de bodem veilig moet zijn om op te wonen en mee te spelen.


Hoe werkt het vanaf 2024

Hoe werkt het vanaf 2021

Met de inzet van instrumenten van de Omgevingswet kunnen overheden doelen en ambities rond bodemkwaliteitszorg verwezenlijken.

bodemvizier