Voorbeeld: De slimme, gezonde groene stad (een kosten baten analyse)

Hittestress in de stad is een probleem dat in toenemende mate leidt tot gezondheidsproblemen, lagere economische productie en een hoger energieverbruik in verband met koeling. De geschatte financiële gevolgen van een toename in hittestress verschillen per klimaatscenario en kunnen (voor Nederland) oplopen tot meer dan 20 miljoen EURO per jaar aan extra ziekenhuisopnames en de kosten van sterfte. De schade door arbeidsproductiviteitsverlies kan oplopen tot bijna 400 miljoen EURO per jaar.

Hittestress kan verminderd worden door verandering van gedrag en door anders te gaan bouwen in het stedelijk gebied. Met name een toename van groen, zoals groene daken, groene gevels en het realiseren van bomenstructuur langs hoofdroutes kan zorgen voor een natuurlijk verkoelend effect waarmee de problemen van hittestress kunnen worden teruggedrongen.

Kennis van het bodem/water systeem is onmisbaar voor een goed en betaalbaar groenplan. Een goede bodem is van levensbelang voor de gezondheid en ontwikkeling van stedelijk groen. Zo dient de bodem een geschikte zuurgraad te hebben en voldoende water vast te houden. Open poriën zorgen voor zuurstoftoevoer én voor afvoer van schadelijke gassen. Hierdoor kan het bodemleven zich optimaal ontwikkelen. Denk hierbij aan wormen en schimmels die organische stoffen in voedingsstoffen voor de boom omzetten. Op plaatsen waar de grond te veel wordt verdicht zullen de bomen door gebrek aan zuurstof en het daarvan afhankelijke bodemleven langzaam maar zeker wegkwijnen. Ook aanwezige bodemverontreiniging en verstoringen en verdichtingen door bijvoorbeeld de aanleg van kabels en leidingen, kunnen verstorend werken op het bodemleven en bodemstructuur.

Een praktijkvoorbeeld is een bodemstructuurvisie zoals die door de gemeente Rotterdam is opgesteld. De visie beschrijft hoe bomen optimaal kunnen worden ingezet bij de inrichting van de openbare ruimte van de stad. Bomen temperen niet alleen de hitte, ze breken ook de wind, dempen het geluid en de bladeren zuiveren de lucht.

De visie biedt ook handvatten voor het duurzaam omgaan met bomen: de juiste boom op de juiste plek. Zowel ondergronds als bovengronds moet voldoende ruimte worden gereserveerd. Rekening wordt gehouden met grondverdichtingen, verhardingen, ophogingen, hoge grondwaterstanden en met ondergrondse en bovengrondse beschadigingen door werken in de stad die met name risico's opleveren voor bomen in verharde profielen. Voor beplantingen op de hoofdstructuur van de stad wordt een bodemtechnisch advies opgesteld. Mede op basis hiervan wordt de definitieve boomsoort gekozen.