Kennisbasis Bodem en landbouw en voedsel

In Nederland wordt een groot deel van de kennis- en beleidsontwikkeling op het gebied van landbouw en voedsel opgepakt door het Ministerie van Economische Zaken. In het topsectoren beleid van dit ministerie wordt onder andere de topsectoren Agri & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen onderscheiden. In beide topsectoren is veel aandacht voor kennisontwikkeling en innovaties.

Actuele onderzoeksondewerpen waarvoor in nationale en internationale kennisprogramma’s veel aandacht is, zijn:

• Processen op het grensvlak wortel-bodem. Een van de aspecten hiervan is het begrijpen van opnameprocessen van nutriënten. Om wat er gebeurt op het grensvlak van bodemchemie en plantfysiologie beter te kunnen modelleren en van daaruit strategieën te ontwikkelen die de nutriëntenbenutting optimaliseren en de opname van contaminanten verminderen.
• Precisie landbouw en smart farming.
• Verduurzaming van de landbouw. De keerzijde van de intensivering van de landbouw is vanaf de jaren ’80 van de vorige eeuw duidelijk geworden in de vorm van bodem-, water- en luchtverontreiniging. Door verduurzaming is de belasting van het milieu sindsdien drastisch afgenomen, maar is op veel plaatsen nog steeds te hoog om kwaliteitsdoelen voor water, bodem en lucht(emissies) te realiseren. Om de volgende stap in het verduurzamen te kunnen realiseren is het nodig om meer gebruik te maken van lokale kennis om op basis van de lokale (bodem)omstandigheden de optimale teelt en teeltwijze te kunnen bepalen. Daarnaast groeit het besef dat de binnenlandse consumptie van geïmporteerd voedsel invloed heeft op het bodemgebruik elders. Nederland committeert zich aan de Sustainable Development Goals (SDGs) van de Verenigde Naties [6]. Vanuit dat perspectief blijkt steeds duidelijker dat duurzaam bodemgebruik elders ook mede een verantwoordelijkheid is voor Nederland. Door keuzes hier kan Nederland bijdragen aan duurzamer bodemgebruik elders en daarmee indirect aan het behalen van de SDGs.
• Kringloopdenken. Het besef dat duurzaam bodemgebruik in de landbouw niet alleen kansen biedt voor de landbouw, maar ook bijdraagt aan andere maatschappelijke opgaven, zoals waterzuivering, waterberging en biodiversiteit. Het kringloopdenken doet opgeld, maar de manier waarop dit in de praktijk tot andere keuzes uitnodigt (eco-innovaties voor een circulaire economie), is nog weinig onderzocht. In dit kader is verantwoord gebruik van reststoffen in de landbouw (compost, zuiveringsslib, digestaat van (co)vergisting) onderwerp van onderzoek.