De systematiek van de Waterwet bepaalt dat direct lozen in het oppervlaktewater of direct op een zuiveringtechnisch werk vergunningplichtig is. (artikel 6.2 van de Waterwet). De vergunningplicht kan opgeheven worden door algemene regels. De nieuwe lozingenbesluiten zijn zulke algemene regels. De Besluiten maken een onderscheid in oppervlaktewateren die in verband met lozingen bijzondere bescherming behoeven, de kleinere wateren, en wateren waar dat niet het geval is, de grotere wateren. De laatste zijn de zogenaamde aangewezen wateren, opgesomd in bijlage 2 van de Regeling bij het Activiteitenbesluit.
In veel gevallen kan bij lozen in oppervlaktewater worden volstaan met een reguliere watervergunning. Deze vereist een kortere voorbereidingstijd dan de normale watervergunning. Zie bij Aanvraag en voorbereidingsprocedure watervergunning in dit Handboek.