Voorbeeld: Landbouw en voedselproductie in de nieuwe Omgevingswet

Ruimtelijke toedeling van productiegebieden en voedsellandschappen

Gemeenten en provincies staan aan de lat om invulling te geven aan de inpassing van landbouw in de omgeving. Aan de ene kant moet ruimte worden gegeven aan de groei en schaalvergroting voor de productie van voedsel en energieteelten (kwantiteit). Aan de andere kant moet ruimte worden gegeven aan de transitie naar een manier van produceren waarin kwaliteit, duurzaamheid en toegevoegde waarde centraal staan en aan de kleinschaligere ontwikkeling van ecologische en biologische landbouw (kwaliteit). Ook de verweving van landbouw met natuur, cultuurhistorie (landschap) en recreatie staat in veel gebieden hoog op de agenda.

Door de landbouw op de meest geschikte plekken te laten plaatsvinden, kan ook bij de reguliere landbouw de agrarische productiviteit nog flink toenemen, de kwaliteit van het voedsel worden vergroot en de milieubelasting sterk worden verminderd (door vermindering van het gebruik van pesticiden en kunstmest). De eigenschappen van het bodem-watersysteem bepalen in grote mate waar die meest geschikte productiegebieden zijn voor de landbouw. De waardering van deze zogeheten “goede landbouwgronden” krijgt steeds meer aandacht. Een van de opgaven die is benoemd in het afgelopen “Jaar van de Ruimte” is om de agrarische productie in balans te brengen met de omgeving.

De verweving van landbouw met natuur, cultuurhistorie (landschap) en recreatie is een belangrijke ontwikkeling in veel landelijke gebieden. In de gemeente Ommen loopt een pilot met een Omgevingsplan nieuwe stijl waarin de verweving van landbouw met natuur, cultuurhistorie (landschap) en recreatie ruim de aandacht krijgt. Landschap en cultuurhistorie zijn onlosmakelijk verbonden met de eigenschappen van het bodem-watersysteem.

In een aantal gebieden wordt geëxperimenteerd met de verweving van voedselproductie, natuur, recreatie en wonen. Dat moet aantrekkelijke en veerkrachtige voedsellandschappen gaan opleveren. Voorbeelden zijn het Ketelbroek bij Groesbeek, Park Lingezegen tussen Arnhem en Nijmegen en de Eemvallei-Noorderwold bij Almere.

Optimalisatie van het landgebruik in het buitengebied vraagt om een gerichte toedeling van gronden. De Omgevingswet is bij uitstek het instrument om sturing te geven aan veranderend landgebruik. Provincies en gemeenten gaan onder de Omgevingswet integrale omgevingsplannen en –visies uitwerken waarin ze de kennis over het bodem-watersysteem kunnen gebruiken voor een optimale toedeling van de verschillende vormen van landgebruik.