Circulaire economie

De Europese Unie heeft verschillende beleids- en actieplannen om deze circulaire economie te realiseren, waaronder:

• Circular economy action plan 2020 (2020)
• Roadmap towards a resource efficient Europe (2020)
• Strategy for a sustainable built environment (2021)

Circular economy action plan 2020 (2020): stimuleren circulaire economie

Wat is het Circular economy action plan 2020?

Het Circular economy action plan 2020 is het programma van de Europese Unie dat de transitie naar een circulaire economie stimuleert. Dit in 2020 gepresenteerde plan is de opvolger van het eerste actieprogramma uit 2015.

Wat is de relatie tussen het Circular economy action plan 2020 en bodem?

De acties in het Circulair economy action plan zijn gericht op onder andere duurzaam produceren, minder afval en meer hergebruik van grondstoffen.

Het Circulair economy action plan bevat één actie die de bodem expliciet noemt. In paragraaf 3.6 van dit Circulair economy action plan staat de volgende actie:

• bevorderen van de initiatieven om bodemafdekking te verminderen
• verlaten, of verontreinigde industrieterreinen (brownfields) saneren
• het veilige, duurzame en circulaire gebruik van uitgegraven grond vergroten

Indirect komt het gebruik van bodem en land in veel andere acties voor. De bodem is een van de belangrijkste leveranciers van grondstoffen en is zelf ook een grondstof. Een duurzame en circulaire inzet van grondstoffen heeft direct een positief effect op het behoud van de bodem(kwaliteit). Er is minder winning van grondstoffen nodig. Dit beperkt de aantasting van onze leefomgeving, waaronder bodem en land.

Minder afval heeft prioriteit. Veel van ons afval komt in de bodem en het water terecht. Daarom heeft Europa de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA) opgesteld. Deze verordening onderscheidt ‘nuttige toepassing' en 'verwijdering'. 'Nuttige toepassing' gaat over recycling, hergebruik, terugwinning, en andere handelingen die gericht zijn op het verkrijgen van secundaire grondstoffen. 'Verwijdering' gaat over alle handelingen die niet als nuttige toepassing kunnen worden aangemerkt. Onder de EVOA is hergebruik van bodem en grond een ‘nuttige toepassing’.

Meer weten?

Meer over het Circulaire economy action plan is te vinden op de website van de EU (Engelstalig).

Roadmap towards a resource efficient Europe (2011): routekaart naar een efficiënt hulpbronnengebruik

Wat is de ‘Roadmap towards a resource efficient Europe’?

De routekaart naar een efficiënt hulpbronnengebruik gaat over hoe de Europese economie in 2050 duurzaam en groen kan zijn. In een duurzame economie is de productiviteit van grondstoffen hoog. De economische groei is losgekoppeld van het gebruik van grondstoffen. De impact van de economie op het milieu, zoals de bodem, is laag. De Roadmap is nauw verbonden aan het Circular economy action plan en de European Green Deal.

Wat is de relatie tussen de ‘Roadmap towards a resource efficient Europe’ en de bodem?

Paragraaf 4.6 van de roadmap gaat in zijn geheel over bodem en grond. Deze paragraaf agendeert de volgende belangrijke bodemproblemen:

• afdekking (sealing)
• bodemerosie en laag organisch stofgehalte
• bodemverontreiniging

In de roadmap staat de volgende mijlpaal voor 2020:

In 2020 gelden er EU-beleidsmaatregelen die gaan over de effecten van het gebruik van grond in de wereld. In 2050 is het netto ruimtebeslag afgebouwd tot nul (no net land take). De bodemerosie wordt afgebouwd en het organische materiaal in de bodem neemt toe. Verder is het herstellen van verontreinigde locaties gestart.

De lidstaten moeten daarom:

• rechtstreeks en indirect bodem en landgebruik en de milieueffecten ervan beter integreren in hun besluitvorming
• ruimtebeslag en bodemafdekking zoveel mogelijk beperken
• actie ondernemen om erosie tegen te gaan en de hoeveelheid organisch materiaal in de bodem te doen toenemen
• een inventaris maken van verontreinigde locaties en een tijdschema opstellen voor het herstel daarvan

Aanvullend zijn ook de volgende afspraken opgenomen in de roadmap:

• voorkomen van bodemschade door SO2- en NOx-emissies
• het matigen van de bodemeffecten van nieuwe infrastructuur/ energieoplossingen
• het behouden van veenlandschappen
• het omkeren van bodemverlies
• het herstellen van het gehalte aan organisch materiaal in de bodem
• het voorkomen van vervuiling door meststoffen en pesticiden
• bodemafdekking tot een minimum beperken
• het vermijden van stadsuitbreiding op vruchtbare landbouwbodem
• het vermijden van bodemafdekking door vervoersinfrastructuur

Er komt een EU-beleidsinitiatief voor een handreiking om bodemafdichting te beperken. De soil strategy geeft hier invulling aan.

Meer weten?

Meer over de routekaart is te vinden op de website van de EU (Engelstalig).

Strategy for a sustainable built environment (2021): strategie voor duurzame gebouwde omgeving

Wat is de ‘Strategy for a sustainable built environment’?

De 'Strategy for a sustainable built environment' is het actieplan om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Dit plan uit 2021 focust op de inzet van grondstoffen en de productie van afval- en restmaterialen.

Het actieprogramma moet leiden tot:

• grotere circulariteit in de gebouwde omgeving door een verhoogde materiaalefficiëntie
• vermindering van klimaateffecten van de gebouwde omgeving
• minder afval aan het eind van de levenscyclus van gebouwen

Wat is de relatie tussen de ‘Strategy for a sustainable built environment’ en de bodem?

De ‘Strategy for a sustainable built environment’ moet leiden tot minder bodemdegradatie en minder verlies aan bodemfuncties. Daarom ondersteunt deze strategie onder andere de volgende initiatieven:

• bodemafdekking verminderen
• verlaten, en/of verontreinigde industrieterreinen herstellen
• vergraven bodems (elders) duurzaam en circulair toepassen
• minder primaire bouwstoffen gebruiken

Meer weten?

Meer informatie over de ‘Strategy for a sustainable built environment’ staat op de website van de EU.